خبرنگاران تای مل؛ بلای جان ماهیان خلیج گرگان در فصل تخم ریزی - مجله گوگل ایرانی

بومیان ساحل نشین گلستان در گذشته که امکان تهیه قایق های عظیم وجود نداشت با استفاده از تجهیزات موجود اقدام به ساخت تای مل برای ماهیگیری در مسافت کوتاه می کردند.

با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، فصل تخم ریزی ماهیان خزری و مهاجرت آنها به سوی منابع آب شیرین، مصب رودخانه ها و مناطق کم عمق پهنه آبی خزر و خلیج گرگان آغاز می گردد.

آغاز تخم ریزی ماهیان، عامل اصلی تجدید حیات آبزیان عظیمترین دریاچه دنیا است اما در این میان بعضی افراد از گرایش طبیعی ماهیان برای حضور در رودخانه ها و مناطق کم عمق خلیج گرگان سوء استفاده نموده و سرمایه ملی دریای خزر و خلیج گرگان را گرفتار تورهای ماهیگیری خود می نمایند.

به گفته معاون پیشین سیاسی امنیتی استاندار گلستان حدود 2 هزار ففرایند قایق صیادی تندرو و سبک به صورت غیرمجاز در استان مشغول صید ماهی هستند.

گلستان 107 کیلومتر ساحل دارد و در فصل تخم ریزی ماهیان همه این مناطق به محلی برای کمین صیادان غیرمجاز تبدیل می گردد.

وسیله اصلی حرکت در دریای خزر برای ماهیگیری در طول سال و همچنین مناطق کم عمق خلیج گرگان هنگام تخم ریزی ماهیان، قایق دست ساز تای مل است که به دلیل قیمت کمتر در مقایسه با قایق موتوری و تندرو استفاده از آن میان ترکمن ها سابقه ای دیرینه دارد.

اگر چه استفاده از قایق موتوری بهترین و راحت ترین گزینه برای تردد در دریا است اما قیمت حدود 3 میلیارد ریالی آن در مقایسه با قیمت 100 میلیون ریالی تای مل، تمایل به استفاده از این وسیله دست ساز را میان ساحل نشینان گلستان افزایش داده است.

ساحل نشینان با این قایق کوچک چوبی پارویی که یک متر طول و چهار متر عرض دارد در ساعات ابتدایی روز با یک تا سه همراه و چند تور کوچک و عظیم راهی مناطق کم عمق خلیج گرگان و دریای خزر می شوند و پس از حداکثر 6 ساعت با کوله باری از ماهیان سفید و کپور و کفال به خانه برمی گردند.

اگر چه شیلات مسوولیت حفاظت از این عرصه ها را بر عهده دارد و همیشه نیز تعدادی از صیادان غیرمجاز را دستگیر و روانه محاکم قضایی می نماید اما گستردگی طول محدوده تحت پوشش در کنار تعداد اندک نیرو، امکان حراست مستمر از این مناطق را سخت نموده است.

مشاهدات خبرنگار خبرنگاران نشان می دهد احداث کومه برای بیتوته شبانه ماهیگیران غیرمجاز در بخش هایی از جزیره آشوراده و خط ساحلی گلستان روبه افزایش است و با ادامه آن روزهای پرتنشی در انتظار ماهیان خزر خواهد بود.

یکی از ماهیگیران بندرترکمن به خبرنگاران گفت: صیادی با تای مل در دریای خزر سابقه زیادی دارد و اجداد ما از این راه امرار معاش می کردند.

جمال ایری اعلام کرد: ماهیگیران ساحل نشین گلستان به دلیل ظرفیت کم تای مل، امکان صید زیاد ماهیان را ندارند و کاهش ذخایر آبزیان خزر به طور مستقیم به فعالیت مستمر قایق های تندرو وابسته است.

وی اعلام کرد: به دلیل پارویی بودن تای مل، رفتن به مناطق حضور ماهیان، نیازمند زمان و انرژی بدنی زیادی است و هر ماهیگیر در روز بیش از یک بار آن هم در مناطق نزدیک امکان صید ندارد.

این ماهی گیر بندرترکمنی اضافه نمود: قایق های تندرو به علت امکان تردد آسان و سریع، به مناطق فراساحلی و محل تجمع کلونی اصلی آبزیان خزر می فرایند و هر بار نیز با صید فراوان باز می گردند که این فرایند آسیب زیادی به استمرار حیات ماهیان وارد می نماید.

وی ادامه داد: از خطرات صید در فصل تخم ریزی ماهیان آگاه هستم اما زندگی من از راه صیادی می گذرد و منبع درآمد دیگری ندارم و برای ارتزاق و تامین معاش خود و خانواده ام راه دیگری جز این کار ندارم.

ایری اضافه نمود: توان خرید قایق پارویی را ندارم و هر زمان که بخواهم به دریا بروم، تای مل یکی از همسایگانم را به امانت گرفته و با یکی از دوستانم راهی حاشیه خلیج گرگان می شوم و اغلب نیز با حداکثر 50 کیلو ماهی کارم را تمام می کنم.

یکی دیگر از ماهیگیران بندرترکمن به خبرنگاران گفت: صیادی ما به خصوص در فصل تخم ریزی به ذخیره ماهیان خزر آسیب وارد می نماید اما بر اساس تجربه شخصی معتقدم که دلیل اصلی نابودی آرام آرام خلیج گرگان، بسته بودن راه ورود آب شیرین به وسیله رودخانه ها و همچنین کاهش ورودی آب خزر در اثر مسدود شدن کانال چپاقلی است.

بصیر چوگان اضافه نمود: تا زمانی که مشکل بیکاری منطقه حل نگردد، صیادی غیرمجاز در دریای خزر وجود خواهد داشت.

کانال های چپاقلی، خزینی و آشوراده به عنوان آبراهه های دریایی، راه های ارتباطی تبادل آب خلیج گرگان با دریای خزر هستند که در سالیان اخیر به دلیل رسوب گذاری ، کارآیی خود را از دست دادند تا ارتباط آبی خلیج گرگان با دریای خزر به حداقل برسد.

معاون صید اداره کل شیلات گلستان به خبرنگاران گفت: در حال حاضر به سبب پسروی شدید آب خلیج گرگان و دریای خزر، مقابله با صیادان غیرمجاز دچار سختی زیاد است.

محسن یحیایی ادامه داد : در گذشته پاسگاه های یگان حفاظت منابع آبزی شیلات گلستان مجاور کانال ها و رودخانه های پرآب منتهی به دریای خزر و خلیج گرگان احداث شده بود اما این پاسگاه ها در سال های اخیر به دلیل کاهش عمق آب رودخانه ها و دالان های آبی تقریبا بلا استفاده شد.

وی اعلام کرد: پسروی آب و از بین رفتن کارایی پاسگاه های یگان حفاظت منابع آبزی شیلات گلستان موجب شد شناورهای تندروی این اداره کل را به ابتدای پهنه آبی خزر و مجاورت پاسگاه آشوراده منتقل نموده و از آنجا به صیانت از منابع آبزی بپردازیم.

یحیایی ادامه داد: با کاهش عمق آب در کانال چپاقلی به عنوان تنها راه ارتباطی خلیج گرگان و جزیره آشوراده به دریای خزر، امکان تردد قایق های شیلات از بین رفت و در خلیج گرگان نیز استفاده از قایق های تندرو به خاطر عمق کم آب ناممکن است.

معاون صید اداره کل شیلات گلستان ادامه داد : برای حل این مشکل و لایروبی مسیرها و کانال ها مکاتبات متعددی با استانداری صورت گرفت اما تا به امروز به نتیجه نرسیده است.

وی گفت: کوشش می کنیم قایق های تندروی شیلات را به بخش شمالی جزیره میانکاله در حاشیه خزر منتقل نموده و تا زمان لایروبی کانال ها از آنجا به حراست از منابع آبزی خزر بپردازیم.

مشاهدات خبرنگار خبرنگاران نشان می دهد با پسروی آب خلیج گرگان و دریای خزر، دارندگان قایق های تندرو و صیادان غیرمجاز با احداث یک کانال به طول 300 و عرض پنج متر با عمق 2 متر در محدوده روستای قدیم چپاقلی بندرترکمن خود را به دریا رسانده و اقدام به ماهیگیری غیرمجاز می نمایند.

معاون صیادی اداره کل شیلات اظهارداشت : با تمام موانع موجود به اقدامات بازدارنده علیه ماهیگیران غیرمجاز ادامه داده و با استفاده از چند شناور سبک و گشت های ساحلی و خشکی مانع از تجاوز بیشتر به ذخایر آبی خزر و خلیج گرگان می شویم.

یحیایی اضافه نمود : در تابستان گذشته حدود 80 میلیون قطعه بچه ماهی در گرگانرود و قره سو رها شد و فرایند غنی سازی جمعیت آبزیان خزری را همچنان ادامه خواهیم داد.

به گزارش خبرنگاران و بر اساس اظهارات متولیان حفظ و حراست از منابع آبزی خزری گلستان در حال حاضر امکان تردد نیروهای حفاظتی و یگان شیلات برای نظارت بر فعالیت صیادان غیرمجاز در دریای خزر و خلیج گرگان وجود ندارد.

ثبت خلیج گرگان در سال 1354 به همراه تالاب میانکاله و لپو زاغمرز در استان مازندران به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین المللی دنیا در فهرست تالاب های کنوانسیون رامسر ثابت کرد این خلیج و نواحی اطراف آن یک مجموعه ارزشمند زیست محیطی است که علاوه بر حفظ چرخه زیست دریای خزر در معیشت جوامع محلی اثرگذاری مستقیم دارد.

خلیج گرگان با کارکرد مالی و اکولوژیکی در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی، جذب پرندگان مهاجر و حفظ چرخه زیست دریای خزر دارای اهمیت بوده و در معیشت جوامع محلی نیز اثرگذاری مستقیم و نقش مهمی دارد.

خلیج گرگان یکی از عظیمترین مخازن آب شیرین متصل به دریای خزر نیز هست و تداوم زندگی بسیاری از جانداران در عظیم ترین دریاچه زمین به اتصال آن با دریا وابسته است.

این پهنه آبی از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب شرقی دریای خزر و حوزه شهرستان های بندرترکمن، بندرگز، نوکنده و بهشهر از 60 کیلومتر طول و حداکثر 12 کیلومتر عرض برخوردار بوده و دارای امتداد شرقی - غربی است.

دریای خزر پهنه ای آبی است که از جنوب به ایران، از شمال به روسیه، از غرب به روسیه و جمهوری آذربایجان و از شرق به ترکمنستان و قزاقستان محدود می گردد.

طول دریای خزر حدود 1030 تا 1200 کیلومتر و عرض آن بین 196 تا 435 کیلومتر است.

گلستان دارای افزون بر صد کیلومتر نوار ساحلی است و بخشی از جمعیت شهرهای بندرگز ، بندرترکمن و گمیشان به وسیله ماهیگیری به امرار معاش مشغول هستند .