احضار؛ بازگشت نه چندان پیروز افخمی - مجله گوگل ایرانی

گروه فرهنگ و هنر خبرنگاران- فاطمه قربانی رضوان؛ سال ها بود که جای خالی سریال های با مضامین ماورایی در میان مجموعه های مناسبتی ماه رمضان احساس می شد. بعد از او یک فرشته بود، اغما، پنجمین خورشید و پنج کیلومتر تا بهشت با توجه به درخواست کارشناسان مبنی بر عدم پرداخت به موضوعات ماورایی و نمایش ارواح در بازه زمانی رمضان با توقفی نسبتا طولانی در ساخت این دست سریال ها روبرو بودیم. اما سال جاری شبکه یک سیما با پخش سریالی در فضایی ماورایی به نقد عرفان های کاذب پرداخته و پای این ژانر پر مخاطب را دوباره به فضای تلویزیون باز نموده است.

علیرضا افخمی که سریال او یک فرشته بود را در کارنامه کاری خود دارد این بار با احضار به میدان آمده است. مجموعه ای که تا امروز پر بیننده ترین سریال مناسبتی ماه رمضان سال 1400 شناخته شده تا علارغم نقاط ضعف خود اعلام کند که مخاطب تا چه میزان علاقمند تماشای سریال هایی با مضامین عرفانی است.

با پخش تیزر و لوگوی سریال احضار بسیاری از مخاطبان ترغیب شدند تا بیشتر در ارتباط با عرفان های کاذب و جلسات احضار روح بدانند. جلساتی که با خود جز نابودی خانواده ها و مسائل روحی و روانی برای افراد شرکت نماینده در این جلسات چیزی ندارد.

وجود نماد فراماسونری در لوگوی سریال نیز در ابتدا با مخالفت هایی همراه بود، اما افخمی با اعتقاد به اینکه وجود چشم دنیا بین در لوگو با موضوع و مضمون سریال، همخوانی دارد و وجود آن در لوگوی سریال با هدف نفی برپایی یا شرکت در مجالس و محافل مخفی از جمله مجلس احضار روح بوده است، گفت: کسانی که به فتوای علما ملتزم بوده و مخالف برپایی یا حضور در این گونه محافل هستند مسئله ای با لوگوی سریال نخواهند داشت لیکن اشخاصی که برپایی یا شرکت در مجالس احضار ارواح را مباح یا ممدوح بدانند طبعا با این لوگو مخالفت و نسبت به آن معترض خواهند شد و البته منظور بنده نیز از ساخت سریال احضار مقابله با همین تفکر و انذار به مخاطب بوده تا در چنین مجالسی شرکت ننموده و در این مکان ها حضور نیابند تا هم مرتکب گناه نشوند و هم تبعات ویرانگر حضور در این محافل دامان آن ها و خانواده آن ها را نگیرد..

اما آیا احضار توانسته تا اینجا به اهدافی از جمله آگاهی بخشی به مخاطب نسبت به عرفان های کاذب و عدم شرکت در محافل احضار روح نزدیک گردد؟ علیرضا افخمی با آنکه در کارنامه کاری خود توانسته کارگردانی های خوبی را از خود به یادگار بگذارد، اما این بار سریال احضار را می توان ضعیف ترین کار او دانست.

داستان از این قرار است که ..

داستان احضار روایتگر رقابت عشقی میان دختر عمه و دختر دایی است که در یک رابطه مثلثی با یکی از همکلاسی هایشان شکل می گیرد. محسن کامرانی که پیش تر با مائده ارتباط داشته با او قطع رابطه می نماید و قصد ازدواج با زهره را دارد. زهره و مائده با یکدیگر به شمال سفر می نمایند و مائده در این سفر کوشش می نماید که خاطره محسن کامرانی را فراموش کند.

کامرانی برای آنکه از زهره خواستگاری کند به شمال می رود، اما بعد از اتفاقات پی در پی زمانی که همه آن ها به تهران باز می گشتند در یک تعقیب و گریز ماشین کامرانی به دره سقوط می نماید و او به دلیل خونریزی مغزی جان خود را از دست می دهد. اینجا آغاز داستان احضار است.

با این آغاز اولین سوالی که به ذهن مخاطب می رسد این است که چرا کامرانی برای خواستگاری دوباره از زهره با اصرار به شمال سفر می نماید در حالی او می توانست در محیط دانشگاه پس از بازگشت او این کار را انجام دهد. می توان این فقدان منطق روایی در ابتدای کار را دلیلی برای تردید مخاطب در اطمینان از آنکه با سریالی حرفه ای روبه رو است دانست. شاید بهتر بود زمان بیشتری برای یافتن منطق قوی تر و یا صحنه پرکشش تر برای حذف کاراکتر اصلی و آغاز داستان در احضار صرف می شد تا منطق روایت تا این حد تحت شعاع قرار نمی گرفت.

صدا، دوربین، ایست

استفاده از نابازیگر یا بازیگران شناخته نشده مسئله جدیدی است که این روز ها در بسیاری از سریال ها دیده می گردد. نمونه پیروز آن در نوروز سال جاری و سریال نون خ بود که تحسین زیادی را برای استفاده مناسب از این افراد توسط کارگردان نصیب سعید آقاخانی کرد. در سریال احضار افخمی برای آنکه روایت باورپذیری را ارائه دهد از چند بازیگر شناخته نشده استفاده نموده است.

راهبردی برای آثار ترسناک که به باورپذیری روایت و پذیرش بهتر داستان از سوی مخاطب یاری می نماید و الگویی شناخته شده است. اما آنچه در احضار با آن روبرو هستیم تنها استفاده از نابازیگر با توجه بسیار کم به قابلیت های آنان در ابعاد مختلف است. نابازیگرانی که نتوانستند با چهره شناخته نشده خود به باورپذیری داستان یاری نمایند و بعضا با اکت های مصنوعی سبب شده اند که باورپذیری اولیه داستان نیز از مخاطب سلب گردد. در واقع باید این سوال را پرسید که اگر این هنرمندان بازیگر هستند چرا مخاطب انقدر با اکت های مصنوعی آن ها روبرو می گردد و اگر نابازیگر هستند چرا در نمایش آنچه که باید خودشان باشند تا این حد ناپیروز بودند؟

در آثار ژانر وحشت، نور و سایه و صدا نقش اساسی دارد. با انکه افخمی اعلام نموده است که قصد اش از ساخت این فیلم ارائه محتوا در ژانر وحشت نبوده باید گفت آنچه در سکانس ها نمایش داده می گردد و موسیقی که به کار می رود خواه نا خواه حسی از ترس را متبادر می نماید. حالا با کم گذاشتن از تکنیک های فنی در استفاده از نور و صدا نمی توان این را پذیرفت که، چون ژانر کار وحشت نیست پس می توان در ارائه کامل یک صحنه کم گذاشت.

در سکانسی احضار نماینده روح متوجه می گردد که نماد ها و علائمی که در اتاق او وجود دارد از نماد های کفر و شیطان پرستی است و بعد با صدا های ترسناکی مجبور به ترک اتاق می گردد. در این صحنه مخاطب میان موسیقی که حس ترس را القا می نماید و قاب بندی و نورپردازی که قوت القای ترس را ندارد گرفتار می گردد. اینجا است که مخاطب از خود می پرسد اگر صحنه ترسناک است پس چرا آنچه تصویر نشان می دهد نما های ثابت و باز از تصویر احضار نماینده روح است که هیچ ترسی را القا نمی نماید و اگر صحنه ترسناک نیست موسیقی ترسناک و لوگوی نشان سنی چه نقشی دارد؟

نورپردازی در احضار نیز چندان مورد توجه قرار نگرفته است و در آن می توان ضعف هایی را دید. از همان اوایل داستان، شخصیت ها در جنگل پیرامون جن صحبت می نمایند. جنگل های شمال، در تاریکی شب، چنان در نور فرو رفته اند که در دست دریافت چراغ قوه توسط بازیگران، در اوج بی منطقی حس وصله ناجور را به مخاطب القا می نماید. در این صحنه مخاطب مثلا باید بترسد، اما تاریکی به عنوان اولین و مهمترین خصیصه که ترس را تقویت کند در میان حجمه از نور گم شده است.

پخش سریال احضار در حالی به نیمه های خود نزدیک شده که نقدها زیادی را پیرامون سطح کیفی سریال داشته است. در پی واکنش ها به سطح کیفی سریال احضار، مجید اکبر شاهی، مدیر گروه فیلم و سریال سیما فیلم، گفت: احساس نمی کنم کیفیت سریال های رمضان پایین است. احضار در درام و قصه نظیر ندارد!

او همچنین ادامه داد: از نظر ما کیفیت مطلوب است، یک سری هم نقد دارند، به هر حال همواره به کار ها نقد وارد می گردد. به نظرم هنوز زود است که کار ها را قضاوت کنیم. من با قاطعیت می گویم سریالی مثل احضار به لحاظ درام و قصه شاید در دو سال گذشته نظیر ندارد و من کاری که اینچنین قصه درست، منسجم، روان و پر کششی داشته باشد به خاطر نمی آورم.

با این حال باید منتظر ماند و در ادامه دید که آیا سریال می تواند به اهدافی که دارد نائل گردد یا در سطح پرداخت صرف به مسئله عرفان های کاذب باقی می ماند. سریالی که بعد از گذشت 14 قسمت از آن هنوز کفه درگیری رابطه های عاشقانه افراد آن سنگین تر از پرداخت به مسئله عرفان های کاذب است و گاهی حس می گردد که هدف اصلی داستان در میان خرده روایت ها که پر قدرت تر ازمسئله اصلی داستان ظاهر شده اند گم شده است.

سریال احضار به کارگردانی علیرضا افخمی در ماه رمضان سال 1400 از شبکه یک سیما پخش می گردد. در این مجموعه آرش مجیدی، رضا توکلی، نسرین نکیسا، مرتضی کاظمی، آدرینا صادقی، مینو آذرمگین، نازنین هاشمی، دینا هاشمی و میلاد میرزایی بازی دارند و به گروه بازیگران افسانه چهره آزاد، على دهکردى، خیام وقار کاشانى، درسا بختیار، غزال نظر و صالح میرزاآقایى نیز اضافه شدند.