روایت جان بولتون اختلاف نظرش با نیکی هیلی - مجله گوگل ایرانی

من از صحبت های سدویل متوجه شدم که نظر احتمالی بریتانیا بر این است که اطمینان حاصل کنیم این بار استفاده از نیروی نظامی علیه سوریه هم از نظر نظامی و هم از نظر سیاسی کاملاً مؤثر باشد و توانایی های تسلیحات شیمیایی اسد را نابود و توان بازدارندگی ما را احیا کند. به نظر دیدگاه درستی می رسید. در این مکالمه من فرصت یافتم تا حتی در بحبوحه بحران سوریه، گریزی به موضوع توافق هسته ای سال 2015 ایران (برجام) بزنم و تأکید کنم که بر اساس تبادل نظر هایی که شخصاً با ترامپ داشتم، به این نتیجه رسیده ام که امریکا واقعاً به دنبال خروج از این توافق است. با وجود این تأکید کردم که ترامپ هنوز تصمیم نهایی را در این باره نگرفته، ولی ضروری است ما نحوه کنترل ایران را بعد از خروج امریکا از برجام و همچنین چگونگی حفظ وحدت و یکپارچگی فرا آتلانتیکی (بین اروپا و امریکا) از هم اکنون مدنظر قرار دهیم.

سدویل بدون تردید از شنیدن این حرف ها متعجب شده بود. نه بریتانیا و نه هیچ یک از کشور های اروپایی تا پیش از ورود من به تیم امنیتی دولت ترامپ، چنین چیزی را از مقامات واشنگتن نشنیده بودند. مشاوران ترامپ تا قبل از این تقریباً به طور یکپارچه در مقابل سیاست خروج از برجام مقاومت می کردند. مشاور امنیت ملی دولت بریتانیا بدون اینکه واکنش خاصی نشان دهد، نکته مهم را گرفت و گفت که ما باید در آینده و پس از حل این بحران فوری (سوریه)، درباره موضوع توافق هسته ای ایران بیشتر صحبت کنیم.

ساعت 10 صبح من راهی اتاق شرایط که در ساختمان دیگری واقع شده است، شدم تا در جلسه برنامه ریزی شده کمیته مدیران ارشد شورای امنیت ملی شرکت کنم. این جلسه همسطح جلسه کابینه است. برای اولین بار بود که بعد از سال 2006 این اتاق را دوباره می دیدم. کاملاً بازسازی و تجهیز شده بود (البته من بعداً به دلایل امنیتی و همچنین به منظور ارتقای کارایی اتاق شرایط که محلی برای برگزاری جلسات مهم محسوب می شد، در سپتامبر 2019 بعضی کار های مهم را در زمینه بازسازی و نوسازی آن کلید زدم).

جلسات کمیته مدیران ارشد شورای امنیت ملی را معمولاً خود من به عنوان مشاور رئیس جمهوری مدیریت می کردم، ولی در روز دوشنبه معاون رئیس جمهوری (پنس) تصمیم گرفت شخصاً ریاست جلسه را برعهده بگیرد، شاید گمان می کرد که این کار به من که تازه روز نخست کاری ام بود، یاری می نماید. به هر حال همان گونه که مرسوم بود بعد ها بیشتر بحث ها را در جلسات شورای امنیت ملی من راهنمایی کردم و موضوع ریاست معاون رئیس جمهوری دیگر مطرح نشد.

جلسه روز دوشنبه که نشست مقدماتی ما درباره سوریه بود، حدود یک ساعت به طول انجامید و دستگاه ها و سازمان های مختلف فرصت یافتند تا دیدگاه های خود را درباره ادامه کار ارائه دهند. من تأکید کردم که هدف اصلی ما باید این باشد که اسد را وادار کنیم تاوان سنگینی به خاطر استفاده از سلاح های شیمیایی بپردازد و همچنین کوشش کنیم ساختاری را برای بازدارندگی او به وجود بیاوریم که دوباره چنین اتفاقاتی نیفتد. ما در کنار حمله نظامی باید گام های مالی و سیاسی نیز برمی داشتیم تا نشان دهیم که رویکردی جامع و فراگیر را اتخاذ نموده ایم و ما به طور بالقوه در حال ایجاد ائتلافی با حضور بریتانیا و فرانسه بودیم (طراحان نظامی بریتانیا، فرانسه و امریکا نیز رایزنی های مشترک خود را آغاز نموده بودند).

ما نه تنها باید واکنشی سریع را عملیاتی می کردیم بلکه باید اقدامات بعدی را که سوریه، روسیه و ایران ممکن بود انجام دهند، مدنظر قرار می دادیم. ما در خصوص دانسته ها و ندانسته های خود درباره حمله شیمیایی سوریه و اینکه چگونه می توانیم دانسته های خود را در خصوص اتفاقی که افتاده افزایش دهیم به طور مفصل بحث کردیم. بویژه تأکید کردیم که باید روشن گردد آیا از گاز اعصاب سارین نیز در این حمله استفاده شده یا فقط گاز کلر ماده اصلی مهمات استفاده شده بوده است. در این جا بود که متیس سخنان قبلی خود را تقریباً نعلِ بالنعل تکرار کرد و از جمله گفت که پنتاگون گزینه های سبک، متوسط و سنگین را برای واکنش نظامی علیه سوریه آماده خواهد نمود.

در ادامه کار های بیشتری در خصوص سوریه انجام شد از جمله پر کردن فرم های دولتی و کار های بروکراتیک که همچنان در چرخش بود تا اینکه ساعت یک بعدازظهر به دفتر رئیس جمهوری در اتاق بیضی فراخوانده شدم. نیکی هیلی نماینده امریکا در سازمان ملل که به وسیله ویدئو کنفرانس ایمن در جلسه صبح کمیته مدیران شورای امنیت ملی هم شرکت نموده بود، تلفن زد تا درباره اینکه در جلسه عصر شورای امنیت سازمان ملل چه باید بگوید، سؤال کند. ظاهراً این شیوه معمول وی بوده تا یاد بگیرد در شورای امنیت سازمان ملل چه کار باید بکند، شیوه ای که کاملاً خارج از چارچوب های شورای امنیت ملی بود و من واقعاً از این کار شگفت زده شدم.

به عنوان نماینده سابق امریکا در سازمان ملل همواره از عملکرد شلخته و ولنگ و واز خانم هیلی در سازمان ملل طی یک سال گذشته متعجب بودم و اکنون متوجه شدم که فرایند کاری وی چگونه بوده است. مطمئن بودم که پس از تأیید نامزدی مایک پمپئو برای تصدی مسئولیت وزارت خارجه در سنا، باید درباره این موضوع با وی صحبت کنم.

ملاقات با ترامپ در اتاق بیضی آغاز شد و وی در ابتدا درباره رکس تیلرسون وزیرخارجه پیشین صحبت کرد و اینکه چرا او قبل از ترک وزارت خارجه یک یاری مالی 500 میلیون دلاری را برای آفریقا تأیید نموده است. به گمانم این مبلغی بود که توسط کنگره و پس از طی کردن فرآیند های مناسب، تصویب شده بود، ولی با این حال گفتم موضوع را آنالیز می کنم. ترامپ همچنین از من خواست نگاهی به یک گزارش خبری که درباره خرید موشک های دفاع هوایی اس 400 روسی توسط هند بود بیندازم، چرا که هندی ها گفته بودند سامانه های دفاعی اس 400 از سامانه های امریکایی پاتریوت بهتر هستند.

پس از طرح این مباحث مقدماتی، ما وارد بحث سوریه شدیم و ترامپ گفت هیلی باید در واقع (در جلسه شورای امنیت) بگوید؛ شما سخنان رئیس جمهوری امریکا را (که به وسیله توئیتر منتشر شده) شنیده اید و باید به این سخنان توجه کنید. پیشنهاد من این بود که پس از جلسه شورای امنیت، هیلی به همراه سفیران بریتانیا و فرانسه در بیرون شورا در جمع خبرنگاران حاضر شوند تا یک جبهه واحد را به نمایش بگذارند. من به عنوان سفیر امریکا بار ها این کار را نموده بودم، ولی هیلی تمایلی نداشت و ترجیح می داد که تصویر وی به تنهایی و در هنگام ارائه بیانیه امریکا در شورای امنیت دیده گردد. اتخاذ چنین رویکردی نکاتی را در خود داشت.

بعد ازظهر همان روز من مجدداً با کارکنان شورای امنیت ملی جلسه تشکیل دادم تا این بار درباره موضوع هسته ای ایران تبادل نظر کنیم. در این جلسه از کارمندانم خواستم تا ظرف یک ماه برای خروج از توافقنامه هسته ای سال 2015 آماده شوند. من اصرار داشتم که پفراینده خروج از برجام باید کاملاً برای ارائه به رئیس جمهوری آماده گردد تا هر وقت که او تصمیم نهایی را گرفت، دست خالی نباشیم.

هیچ امکانی نبود که مذاکرات جاری با بریتانیا، فرانسه و آلمان بتواند این توافقنامه را اصلاح کند؛ ما باید از برجام خارج شویم و در پی آن یک راهبرد مؤثر را برای ممانعت از تحقق آمال و آرزو های ایران در زمینه تسلیحات هسته ای طراحی و به اجرا بگذاریم. چیزی که من گفتم نمی توانست عجیب و شگفت انگیز باشد چرا که من این حرف ها را قبلاً هم به طور علنی گفته بودم، اما می توانستم کاملاً فضای توأم با تعجب حاکم بر کارکنان شورای امنیت ملی را حس کنم، آن ها تا آن زمان با هیجان و جانبدارانه در خصوص توافق هسته ای ایران کار می کردند تا به هر قیمت ممکن آن را حفظ نمایند.