نکاتی درباره نگهداری و فاسد شدن شیر مادر - مجله گوگل ایرانی

شیر مادر دوشیده شده چیست؟

شیر مادر دوشیده شده به هر شیر مادری گفته می گردد که با پمپ یا به صورت دستی دوشیده شده تا بتوان آن را برای استفاده در آینده ذخیره کرد. در واقع، نحوه دوشیدن شیر مادر به این ترتیب است:

• با استفاده از دست: در این روش از دست ها برای دوشیدن شیر از سینه مادر استفاده می گردد. این فرایند معمولاً با تمرین سریع تر و آسان تر می گردد.
• استفاده از شیردوش: شیردوش های دستی یا برقی می توانند شیر را از سینه های مادر کاملاً خارج نمایند.

شیر مادر زمانی دوشیده می گردد که:

• اگر شیر مادر اضافی برای نگهداری می خواهید.
• زمانی که کودک شما خواب است.
• برای خروج شیر از سینه درست هنگام بیدار شدن از خواب.

اگر از کودک خود دور هستید و به او به طور منظم شیر می دهید، سعی کنید هنگام دوشیدن شیر خود همان برنامه زمانی را که در زمان شیردهی انجام می دادید، رعایت کنید. با این کار، یک سیگنال به بدن خود می فرستید که باید به فراوری شیر مادر ادامه دهد.

چرا باید نوزاد را با شیر مادر تغذیه کنیم؟

بسیاری از مادران به دلایل مختلف فرصت کافی برای تغذیه فرزند با شیر خود را ندارند. به همین علت، نوزادان خود را با شیر دوشیده شده تغذیه می نمایند. تغذیه بچه ها با شیر مادر برای آن ها فواید مختلفی دارد که باعث می گردد مادران به جای شیر خشک از شیر دوشیده شده خود استفاده نمایند. مهم ترین این مزایا را در ادامه می خوانید.

شیر مادر منبع تغذیه ایده آل نوزاد است

بیشتر متخصصان مراقبت های بهداشتی تغذیه انحصاری با شیر مادر را برای حداقل 6 ماه یا بیشتر توصیه می نمایند. شیر مادر همه چیزهایی که کودک در 6 ماه اول زندگی به آن احتیاج دارد با ترکیبات مناسب در خود دارد. ترکیب این شیر حتی با توجه به احتیاجهای در حال تغییر کودک، به ویژه در ماه اول زندگی، تغییر می نماید.

در روزهای اول پس از تولد، سینه مادر مایع غلیظ و زرد رنگی به نام آغوز فراوری می نماید که سرشار از پروتئین، اندکی قند و سایر ترکیبات مفید است. این مایع خوراکی برای نوزادان یک غذای شگفت انگیز است و با شیر خشک قابل مقایسه نیست. آغوز اولین شیر ایده آل برای نوزاد است و به رشد دستگاه گوارش نابالغ او یاری می نماید. پس از چند روز اول، سینه های مادر با رشد معده نوزاد، آغاز به فراوری مقادیر بیشتری شیر می نمایند. تنها چیزی که ممکن است شیر جادویی مادر آن را کمتر داشته باشد ویتامین D است. تا زمانی که نوزاد مصرف بسیار بالایی داشته باشد، شیر مادر این ویتامین را به میزان کافی نخواهد داشت و معمولاً قطره ویتامین D تجویز می گردد.

شیر مادر حاوی آنتی بادی های مهمی است

شیر مادر سرشار از آنتی بادی هایی است که به فرزند شما یاری می نمایند با ویروس ها و باکتری ها مبارزه کند. این امر به ویژه در ماه های اولیه زندگی نوزاد اهمیت بسیاری دارد.

اولین شیر مادر یا آغوز بیش از هر شیر دیگری این آنتی بادی ها را در خود دارد. آغوز مقادیر بالایی از ایمونوگلوبولین A (IgA) و بعلاوه چندین آنتی بادی دیگر را برای نوزاد فراهم می نماید. ایمونوگلوبولین A (IgA) با تشکیل یک لایه محافظ در بینی، گلو و دستگاه گوارش نوزاد از بیمار شدن او پیشگیری می نماید.

مطالعات متعدد نشان می دهد که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمی نمایند در برابر مسائل و بیماری هایی مانند ذات الریه، اسهال و عفونت آسیب پذیرتر هستند.

شیر مادر خطر ابتلا به بیماری را کاهش می دهد

تغذیه کودک با شیر مادر، به این معنی که کودک شیرخوار فقط شیر مادر را مصرف کند، بسیار مفید است. مصرف این شیر می تواند خطر ابتلا به بسیاری از مسائل و بیماری ها را در کودک شما کاهش دهد، از جمله:

• عفونت های گوش میانی، گلو و سینوسی در دوران نوزادی و پس از آن
• عفونت های دستگاه تنفسی و بیماری های حاد تنفسی و گوارشی
• سرماخوردگی جدی و عفونت گوش یا گلو
• عفونت های روده
• آسیب بافت روده
• سندرم مرگ ناگهانی نوزاد
• بیماری های آلرژیک، آسم، درماتیت آتوپیک و اگزما
• بیماری کرون و کولیت اولسراتیو
• دیابت نوع 1 و 2
• سرطان خون در دوران کودکی

شیر مادر باعث افزایش وزن سالم کودک می گردد

تغذیه نوزاد و کودک با شیر مادر باعث افزایش وزن سالم آن ها و جلوگیری از چاقی در دوران کودکی می گردد. مطالعات نشان داده که تغذیه نوزاد با شیر مادر برای مدت بیش از 4 ماه باعث کاهش قابل توجه احتمال ابتلای نوزاد به اضافه وزن و چاقی می گردد.

این اتفاق ممکن است به علت رشد باکتری های مختلف روده باشد. بدن نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند مقادیر بیشتری از باکتری های مفید روده دارد که ممکن است بر ذخیره چربی تأثیر بگذارد. به علاوه، نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند نسبت به نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، لپتین بیشتری در بدن خود دارند. لپتین یک هورمون کلیدی برای تنظیم اشتها و ذخیره چربی است.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، میزان شیر مصرفی خود را خود تنظیم می نمایند. آن ها فقط تا زمانی که گرسنه باشند، بهتر غذا می خورند. به این ترتیب، می توانند برای خود الگوهای غذایی سالمی ایجاد نمایند.

شیر مادر بچه ها را باهوش تر می نماید

نتایج بعضی از مطالعات نشان می دهد که رشد مغزی نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند در مقایسه با نوزادانی که شیر خشک می خورند، تفاوت هایی دارد. این تفاوت ممکن است به علت صمیمیت فیزیکی، لمس و تماس چشمی مرتبط با شیردهی و بعلاوه مواد مغذی موجود در شیر مادر باشد. مطالعات نشان می دهد که نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، درصد هوشی بالاتری دارند و با افزایش سن، کمتر دچار مسائل رفتاری می شوند و مسائل یادگیری کمتری خواهند داشت.

ذخیره کردن شیر مادر دوشیده شده

مزایای متعددی که تغذیه با شیر مادر دارد، سبب شده که بسیاری از مادرانی که بنا به هر علتی نمی توانند در وعده های غذایی مختلف به نوزاد خود شیر بدهند، از شیر دوشیده شده خود برای تغذیه فرزندشان استفاده نمایند.

بسته به برنامه تغذیه نوزاد، می توانید شیر دوشیده شده مادر را به روش های مختلف ذخیره کنید. ممکن است مجبور باشید که این کار را برای چندین ماه انجام بدهید. دستورالعمل هایی برای مدت زمان مصرف ایمن شیر وجود دارد.

به طور کلی، شیر دوشیده شده مادر برای بازه های زمانی مختلف قابل استفاده است که عبارت اند از:

• 4 ساعت پس از دوشیده شدن
• 4 روز در انتهای طبقات یخچال
• 6 تا 12 ماه در فریزر

در دمای اتاق (تا 25 درجه سانتی گراد)، شیر مادر تا 4 ساعت برای فرزند شما بی خطر می ماند. در حالت ایده آل، شیر مادر باید تا حد امکان خنک نگه داشته گردد. کارشناسان توصیه می نمایند که آن را با یک حوله تمیز و خنک بپوشانید تا مطمئن شوید که آلوده نمی گردد. اگر کودک شما بخشی از شیر مادر را خورد، باید بقیه آن را مصرف کنید یا پس از 2 ساعت دور بریزید.

شیر مادر برای چه مدت در یخچال سالم می ماند؟

شیر مادر تا 4 روز در یخچال شما (با دمای حدود 4.5 درجه سانتی گراد) سالم می ماند. بهتر است بلافاصله پس از دوشیدن شیر مادر آن را خنک کنید تا زمان سالم ماندن آن به حداکثر برسد. شیر مادر دوشیده شده را در درب یخچال خود نگهداری نکنید زیرا دمای آن به علت باز و بسته شدن متغیر است.

نگهداری از شیر مادر در فریزر

اگر قصد ندارید ظرف مدت 4 روز از شیر مادر بهره ببرید، بهتر است آن را فریز کنید. به یاد داشته باشید که شیر با یخ زدن منبسط می گردد. بنابراین کیسه ها یا ظروف نگهداری از شیر را بیش از حد پر نکنید. آن را در مقادیر 56 تا 113 گرم از آن را فریز کنید زیرا این میزان همان میزانی است که کودک شما می تواند در یک بار تغذیه بخورد. به این ترتیب از هدر رفتن آن جلوگیری می کنید. حتماً تاریخ دوشیده شدن شیر را نیز علامت بزنید تا بتوانید قدیمی ترین شیر را قبل از همه یخ زدایی کنید و تاریخ مصرف آن تمام نگردد.

کیسه های ذخیره شیر مادر

این کیسه ها به طور خاص برای نگهداری و انجماد شیر دوشیده شده مادر ساخته شده اند. آن ها با کیسه های پلاستیکی که برای وسایل عمومی خانگی استفاده می کنید متفاوت هستند. هرگز شیر مادر را در کیسه هایی که برای شیر مادر طراحی نشده اند نگهداری نکنید.

کیسه های ذخیره شیر مادر فاقد بیسفنول A (BPA) هستند و به طور کلی بی خطر در نظر گرفته می شوند. بااین حال، محققان دریافته اند که میکروپلاستیک ها (که در شیر مادر نیز یافت شده اند) ممکن است از این کیسه ها به شیر مادر نفوذ نمایند. البته، تحقیقات بیشتری ضروری است تا بدانیم این موضوع برای سلامتی کودک شما چه معنایی دارد.

شیشه های نگهداری شیر مادر

می توانید بطری هایی مانند کیسه های ذخیره شیر مادر بخرید که به طور خاص برای نگهداری شیر مادر ساخته شده اند. بعلاوه می توانید شیر دوشیده شده را در ظروف شیشه ای یا پلاستیکی تمیز مناسب نگهداری از مواد غذایی با درب محکم نگه دارید. شما نباید از بطری های یکبار مصرف برای نگهداری شیر خود بهره ببرید. هرگز شیر مادر را در بطری های پلاستیکی که نماد بازیافت روی آن است، نگهداری نکنید. ممکن است این بطری ها نیز حاوی BPA باشند.

هنگامی که شیر مادر را در یک بطری یا کیسه مخصوص ذخیره می کنید، تاریخ دوشیدن شیر را روی آن ها بنویسید. اگر هم قرار است فرزند شما با این شیر به مهدکودک فرستاده گردد، نام او را روی برچسب شیشه، ظرف یا کیسه ذخیره شیر بنویسید.

فاسد شدن شیر مادر را از کجا بفهمیم؟

برای تشخیص شیر فاسد شده مادر باید به نشانه های آن توجه کنید. به طور کلی، تشخیص شیر فاسد شده مادر با توجه به سه نشانه امکان پذیر است.

1. بوی شیر

اگر مدتی از دوشیدن شیر مادر می گذرد، قبل از مصرف آن را بو کنید. شیر تازه مادر بوی ملایم، کمی شیرین یا صابونی دارد. اگر شیر مادر شما بوی ترش یا ترشیدگی دارد، ممکن است نشانه بدی باشد. البته، مادرانی که شیر با لیپاز بالا دارند هم شیری با چنین بویی دارند. اگر شیر لیپاز بالا داشته باشد، ممکن است بوی ترشیدگی بدهد.

2. ظاهر شیر

شیر تازه مادر معمولاً سفید، زرد روشن، کرمی یا سفید مایل به آبی است. بعلاوه پس از مدتی نگهداری ممکن است به دو لایه شیر آبکی و خامه ای تبدیل گردد. شیر آبکی در پایین و لایه خامه ای در بالای چنین شیری دیده می گردد. اگر پس از چند بار تکان دادن ظرف این شیر، همچنان دو لایه باشد، باید آن را دور بریزید چون فاسد شده است.

3. طعم شیر

گاهی اوقات می توانید طعم شیر مادر را امتحان کنید. اگر بعد از مدتی نگهداری شیر در یخچال متوجه طعم ترش آن شدید، ممکن است شیر مورد نظر فاسد شده باشد. البته، شیر مادر با لیپاز بالا نیز ممکن است پس از انجماد و نگهداری در یخچال و با وجود سالم بودن، طعم بدی داشته باشد.

عوارض تغذیه کودک با شیر فاسد شده

نوزادان سیستم گوارشی بسیار ضعیفی دارند و در مقابل بیماری ها بسیار آسیب پذیر هستند. بنابراین اگر والدین مراقب شیر دادن به نوزاد خود نباشند، شیر فاسد مادر خطرات خاصی را برای نوزاد به همراه خواهد داشت. بعضی از عوارض رایج تغذیه نوزاد با شیر فاسد شده مادر عبارت اند از:

• اسهال: همان طور که بزرگسالانی که غذای تاریخ مصرف گذشته و فاسد مصرف می نمایند دچار اختلالات گوارشی می شوند، نوزادانی که با شیر فاسد تغذیه می شوند ممکن است دچار اسهال شوند.
• استفراغ: استفراغ علاوه بر درد شکمی، نشانه اختلالات گوارشی هم در بزرگسالان و هم در نوزادان است.
• گرفتگی معده: نوزادانی که از شیر فاسد مادر استفاده می نمایند اغلب دچار گرفتگی معده، ناراحتی معده و بی قراری می شوند.
• مسمومیت غذایی: اغلب شیر فاسد شده مادر آلوده می گردد و مصرف آن باعث خواهد شد که بدن نوزاد به باکتری آلوده گردد. در این صورت، او دچار اسهال و استفراغ می گردد اما خطرناک تر از آن، ایجاد مسمومیت غذایی است که می تواند برای زندگی بچه ها خطرناک باشد.

کلام آخر

تغذیه بچه ها و نوزادان با شیر مادر برای آن ها مفید است اما اگر بنا به هر علتی نمی توانید به موقع به او شیر دهید، می توانید شیر مادر را بدوشید و در کیسه یا ظرف های مخصوص نگهداری کنید. شیر مادر در این کیسه ها و ظرف ها در دمای اتاق به مدت 4 ساعت، درون یخچال به مدت 4 روز و درون فریزر به مدت 6 تا 12 ماه سالم می ماند. برای تشخیص فاسد شدن شیر مادر هم می توانید به ظاهر، طعم و بوی آن توجه کنید. در صورت نشانه های فاسد شدن شیر مادر آن را دور بریزید و از تغذیه کودک با آن خودداری کنید.

منابع: theplaceforparents , vinmec , webmd