گزارش، اصلی ترین چالش های ترکیه در شرق فرات - مجله گوگل ایرانی

بهترین تجربه سفر را با تور ترکیه در خاطراتتان ثبت کنید.

به گزارش گروه بین الملل خبرنگاران، در شرایط فعلی، دولت ترکیه بر این باور است که در شرق فرات به بخش قابل توجهی از اهداف خود دست پیدا نموده و توانسته با عملیات نظامی غیر قانونی موسوم به چشمه صلح، حرف خود را بر کرسی بنشاند.

رسانه های وابسته به حزب عدالت و توسعه در روزهای اخیر این عملیات را همچون یک نقطه عطف و پیروزی تاریخی برای ترکیه توصیف نموده اند و معتقدند که ترکیه با این اقدام توانسته استقلال سیاسی و قدرت نظامی خود را به رخ دیگران بکشد. اما احزاب مخالف و رسانه های آنها نظر دیگری دارند.

کمال کلیچدار اوغلو و مرال آکشنر رهبران دو حزب مخالف اردوغان که ائتلاف ملت را به وجود آورده اند، بارها در اثنای برگزاری این عملیات از رجب طیب اردوغان انتقاد نموده و اعلام نموده اند که به خاطر ضعف در دیپلماسی و سیاست خارجی، ترکیه تنها و منزوی شده است.

آنها معتقدند که نیروهای نظامی ترکیه کار خود را به درستی انجام داده اند اما در نهایت، عملیات چشمه صلح به نفع روسیه تمام شده و موجب آن شده است که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه، جای پای خود را در خاورمیانه و به ویژه در سوریه، مستحکم تر کند و امتیاز چندانی عاید ترکیه نگردد.

در هر صورت به هر شکلی و از هر منظری که بخواهیم دستاوردهای این عملیات را مورد ارزیابی قرار دهیم، باید به این واقعیت اشاره کنیم که مدیریت تحولات سیاسی، امنیتی و اجتماعی در شمال سوریه و به ویژه در شرق فرات ابعاد پیچیده و خاصی دارد که بعضی از این ابعاد، استراتژی و اهداف ترکیه را به چالش می کشد.

داعشی های بلاتکلیف

یکی از مهمترین چالش های سیاسی و امنیتی ترکیه در شمال سوریه، رسیدگی به وضعیت زندانیان داعشی و خانواده های آنان است. ملیت مختلف این افراد تروریست و همچنین کارنامه سیاه آنها در جرایمی که مرتکب شده اند، هر کدام از آنها را به یک بمب ساعتی بلقوه تبدیل نموده که می تواند امنیت سوریه، ترکیه و دیگر کشورهای منطقه و دنیا را به خطر بیاندازد.

مقامات امنیتی و سیاسی ترکیه اعلام نموده اند که بعضی از افراد داعشی را تحویل گرفته و آنها را به داخل کشور منتقل نموده اند اما هنوز تعیین نیست که روند بازپرسی و ادامه حبس این افراد به چه شکلی خواهد بود و آیا ترکیه از لحاظ قانونی خواهد توانست این افراد را برای همواره در داخل خاک خود نگه دارد، یا ناچار خواهد شد که بعضی از آنها را به کشورهای خودشان بازگرداند.

موضوع آوارگان

یکی از نقدها مهم مخالفین اردوغان این است که سیاست های او در پرونده سوریه، موجب آن شده که نزدیک به 4 میلیون نفر از شهروندان سوریه که اندکی بیشتر از یک ششم کل جمعیت این کشور عربی است، در استان های مختلف ترکیه مقیم شوند.

در خصوص میزان هزینه های آوارگان سوری برای اقتصاد ترکیه ارقام متفاوتی ذکر شده اند. از 25 میلیارد دلار تا 40 میلیارد دلار، ارقامی است که از سوی مقامات سیاسی ترکیه بیان شده اند. اما اگر حتی فقط کف همین رقم و مبلغ 25 میلیارد دلار صحت داشته باشد، از دست رفتن چنین ثروت کلانی از طاقت اقتصاد لرزان و ضعیف ترکیه خارج است و بدون شک ترکیه باید راهی برای بازگشت آوارگان پیدا کند.

اما مسئله اینجاست که این راه چاره باید مبتنی بر این باشد که آوارگان به شکل داوطلبی از ترکیه خارج شوند و این مسئله موجب آن نگردد که گونه ای از رفتار مغایر با حقوق بشر از ترکیه سر بزند.

موضوع بازگرداندن آوارگان سوری به کشورشان، چند چالش مهم دارد که بعضی از آنها عبارتند از:

1. بازگرداندن آوارگان سوری به جایی که ترکیه آن را منطقه امن دانسته، باید به شکلی باشد که موجب ایجاد تنش های اجتماعی و تغییرات دموگرافیکی نگردد.

2. اگر قرار بر ساختن شهرک ها و روستاهای مدرن و مقاوم برای اسکان آوارگان باشد، چنین هدف بزرگی دو چالش مهم دارد: اول این که به احتمال قوی زیرساخت های لازم برای ساخت این شهرک ها از سوی دولت سوریه تامین نخواهد شد و دوم این که هزینه چنین پروژه کلانی بیش از 28 میلیارد یورو خواهد بود و کشورهای اتحادیه اروپا تضمینی برای پرداخت چنین مبلغی ارائه نداده اند.

3. هنوز در مناطق شمال سوریه به شکل جدی و امنیت و آرامش لازم ایجاد نشده و آوارگان سوری زمانی به این مناطق بازخواهند گشت که راه چاره دائمی و سیاسی برای حل بحران سوریه به وجود آمده باشد. چنین به نظر می رسد که رسیدن به این نقطه، مستلزم سپری شدن زمانی طولانی تری خواهد بود و احتمالاً یکی از راه چارههایی که می تواند رسیدن به چنین ایستگاهی را هموارتر کند، شروع روند عادی سازی در روابط ترکیه و سوریه خواهد بود.

بازگشت به آدانا

یکی از بندهای مهم سند 10 ماده ای توافق سوچی بین ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان، کوشش برای بازگشت به توافقنامه آدانا بین آنکارا و دمشق است.

در حال حاضر واحدهای گشتی مشترک روسیه و ترکیه از یک سو و روسیه و سوریه در سوی دیگر در جریان است، اما اگر قرار بر این باشد که در میان مدت، روند عادی سازی روابط بین ترکیه و سوریه کلید خورده و توافقنامه آدانا یک بار دیگر احیا گردد، چنین چیزی منجر به ایجاد گونه ای جدید از هماهنگی امنیتی و مرزی بین ترکیه و سوریه نیز خواهد بود و با در نظر دریافت رویکرد ترکیه به مدافعین کُرد در مناطق شمالی سوریه، این مسئله شرایط جدیدی را به وجود خواهد آورد.

در یک جمع بندی کلی می توان گفت اگرچه ترکیه از لحاظ استراتژی نظامی توانسته است در شمال سوریه به بخشی از اهداف خود دست پیدا کند اما در هر حال با توجه به ابعاد سیاسی، اجتماعی و امنیتی پیچیده این موضوع، می توان انتظار داشت که در هفته ها و ماه های آینده نیز دولت اردوغان برای مدیریت این پرونده با چالش های جدیدی روبرو گردد.